CHUYỆN NGƯỜI NGHĨA PHỤ Ở KHOÁI CHÂU
Đông Quan nơi đó đứng đầu muôn dân
Thuê nhà cạnh cầu Đồng Xuân
Họ Phùng quan lớn cũng gần kế bên
Từ nghèo mà Phùng khá lên
Phùng thì dễ dãi, Từ nền nếp xưa
Sáng chiều, khuya sớm đón đưa
Anh em thân thiết cùng vừa xóm chung
Trọng Quì cậu cả họ Phùng
Nhị Khanh con của Từ, chung niên này
Trai tài , gái sắc- Thật hay
Mỗi lần tiệc rượu đầu mày, cuối môi
Hoa nhường , nguyệt thẹn lứa đôi
Định ngày cưới hỏi, để rồi sống chung
Từ khi về nhà họ Phùng
Nhị Khanh dâu thảo ở cùng mẹ cha
Trọng Quì không giữ nếp nhà
Chơi bời lêu lổng, sinh ra rượu chè
Nhị Khanh khuyên mãi không nghe
Quì chỉ kiêng nể, tự che tật này
Năm hai mươi tuổi rất may
Phùng thăng quan ở phủ này: Kiến Hưng
Nghệ An giặc giữ quá chừng
Phùng vâng chiếu lệnh lạy mừng ra đi
Đường xa đâu có xá gì
Trọng Quì giúp bố, quản chi đường dài
Nhị Khanh khuyên chồng xứng trai
Giữ trọn chữ hiếu ở ngoài dặm xa
Em xin giữ trọn nếp nhà
Giặc tan xum họp gọi là trọn vui
Lòng Giời khó hiểu ngọt bùi
Họ Từ tạ thế về nơi quê nhà
Khoái Châu nơi ấy thật xa
Nhị Khanh lo liệu mộ bà, mộ ông
Vẹn toàn ở một cánh đồng
Yên bề tiên cảnh, ngắm trông việc đời
Chỉ thương Nhị Khanh chơi vơi
Về đâu ? Hay ở với người bà cô
Lưu thị sắp sẵn mưu mô
Rỉ tai mới nói họ Hồ ,tiếm ngôi
Loạn trong sớm tối mà thôi
Phùng đi đã sáu năm rồi, không tin
Mất còn chẳng biết lối tìm
Phận đào tơ liễu, xe duyên mới là
Có cháu họ ngoại nơi xa
Đem tiền cầu khẩn đẻ mà xe duyên
Nhị Khanh sợ hãi liên miên
Mất ăn, mất ngủ tháng liền-Gầy đi
Lưu thị mới định lễ nghi
Ép duyên con trẻ, một khi nhận tiền
Nhị Khanh gần như phát điên
Gọi bõ già đến, để liên lạc nhà
Chẳng quản binh lửa, đường xa
Nghệ An đã đến, Biết là Phùng suy
Phùng sinh xa xút, một khi
Vườn không, nhà trống, có gì mà ăn
Lẽ đời vẫn còn băn khoăn
Thương vợ quê ấy, chỗ nằm chưa yên
Tức tốc trở về quê liền
Gặp nhau mừng, tủi liên miên chuyện trò
Vợ chồng câu nhỏ, câu to
Phùng mới cao hứng đọc cho câu này :
“ Nhớ từ năm hãy thơ ngây
Đôi ta sớm đã xe dây tấn tần
Tình em thắm đượm vô ngần
Số anh riêng lắm gian truân cũng kỳ
Chia tay một sớm ra đi
Trường đình, chén rượu phân ly rước mời
Sầu treo đỉnh núi chơi vơi
Mịt mù gió bụi cách vời xa xăm
Bắc nam nghìn dặm âm thầm
Trăng cài nửa mảnh, dăm dăm bên giời
Sáu năm vùn vụt đưa thoi
Thông già huyên héo, ngậm ngùi nhớ thương
Từng khi ngủ dưới đèo ngang
Từng khi bến diễn, ngâm vang điệu sầu
Lệ tuôn Vương Sán lên lầu
Sầu ôm Đỗ Phủ ngâm câu cảm hoài
Rượu đàn trúc đá ham chơi
Càng nghèo càng cảm thấy đời bê tha
Mắt mòn trông ngóng quê nhà
Lòng đau nghĩ mỗi phương xa lạc loài
Người mà đến thế thì thôi
Đời phiêu lãng, chỉ là đời bỏ đi
Hay đâu tin đến bất kỳ
Người tiên còn vẫn yêu vì chưa thôi
Bến tiên khách lại có đôi
Mộng say Đỉnh giáp, muốn khơi nguồn đào
Uyên bơi, bướm giỡn xôn xao
Vẻ nào chẳng đượm , nét nào chẳng ưa
Dầy vườn, lục rậm hồng thưa
Con oanh cái én ơ hờ nhớ xuân
Duyên may Đõ Mục, Lưu Thần
Thú phong lưu dễ nhưng phần cho ai
Việc nên truyền lại lâu dài
Bút hoa mượn thảo mấy lời vân vân “
Xa lâu nay đã được gần
Lửa tình nồng đượm muôn phần đẹp tươi
Nhưng mà vốn sẵn tính người
Quì quen phóng đãng ăn chơi, ít làm
Quen thân vơi gã Đỗ Tam
Thích tiền của gã , biết làm sao đây
Đỗ Tam lại thích chuyện này
Vợ Quì quá đẹp nên say mê liền
Bày ra đánh bạc liên miên
Quì luôn được bạc, thấy tiền dễ ăn
Nhị Khanh cảnh cáo mấy lần
Khuyên Quì chớ có chơi thân kiểu này
Lái buôn giảo quyệt xưa nay
Thế nào cũng có một ngày nó thu
Quì rằng tôi đâu có ngu
Cứ chơi cho đã mặc dù vợ khuyên
Đỗ bỏ trăm vạn đồng tiền
Đòi Phùng đánh bạc cô tiên của Phùng
Quen được chẳng nghĩ tới cùng
Lần này thua cả, ở chung sao đành
Phùng bèn cho gọi Nhị Khanh
Kể rõ hư thực, vì anh thuận tình
Nhị Khanh chẳng giám phân minh
Liệu cơ không thoát, Liều mình một khi
Dặn dò hai con nhớ ghi
Thương con vất vưởng, xá gì chết đâu
Nhị Khanh lòng rất âu sầu
Lệ tuôn , vội vã treo đầu quy tiên
Đỗ chờ không thấy nàng lên
Cho người dò hỏi, nàng bên suối vàng
Trọng Quì hối hận vô vàn
An táng tử tế rồi làm bài văn :
“Hỡi ôi , Tôi rất ăn năn
Phụ tình nương tử, ngàn năm hận mình
Đoan trang, nề nếp , phân minh
Mà tôi nỡ phụ , bạc tình thế sao ?
Em ơi em ở nơi nào ?
Cho anh nhận tội Trời cao Đất dầy “
Trọng Quì goá vợ từ đây
Sinh kế cùng quẫn , mỗi ngày kém đi
Đành tìm đến bạn một khi
Ở xứ Quy Hoá-Bởi vì xa cơ
Đường xa bạn vẫn mong chờ
Dọc đường buồn ngủ, nằm mơ ban ngày
Bỗng dưng nghe được câu này :
Phùng lang đó phải , Đến ngay xứ Đoài
Hát Môn nơi ấy-Không sai “
Tiếng ai đó phải tiếng ai ân tình
Nhị Khanh cùng đám âm binh
Bay về phía Bắc , lưu tình lại sau
Trọng Quì chưa tin phép màu
Nhưng cũng đến , để gặp nhau đôi đường
Nhưng sao đền gạch phơi sương
Quạ kêu xao xác, cảnh thương u sầu
Toan về- Cố nán lại lâu
Để xem sự thể phép mầu ra sao
Bỗng nghe tiếng khóc ngày nào
Cố nhìn cho kỹ , Thật bao kinh hoàng
Nhị Khanh đang đứng nhìn chàng
Âm dương cách trở, đôi đàng gặp nhau
Ơn chàng , chàng đã đợi lâu
Ơn nàng , còn nhớ nhịp cầu với tôi
Nhỏ, to muốn tỏ đôi lời
Mất đi oan uổng, Hầu nơi Đức Bà
Đi làm mưa ở nơi xa
Nhìn thấy chàng đó gọi là còn duyên
Nhắc chàng đời có truân chuyên
Triều Hồ sẽ hết ở miền nước Nam
Binh lửa, chết chóc bạt ngàn
Nếu nông cây đức-Tan hoang có ngày
Nhà Lê làm nước đổi thay
Khuyên con theo đó có ngày hiển vinh
Được vậy lưu chút ân tình
Trời gần sáng tỏ chúng mình chia tay
Mới vừa trò chuyện, thật hay
Thoắt đã biến mất dấu này còn ghi
Trọng Quì ở vậy--Lỡ thì
Nuôi hai con khoẻ-Chờ khi giúp đời
Giúp Lê Lợi được lên ngôi
Làm chức nội thị là người cao sang
Hiện nay con cháu họ hàng
KHOÁI CHÂU xứ ấy còn đang lưu truyền ./.
LỜI BÌNH
Than ôi ! Tứ đức tam tòng
Nhị Khanh có chết, Quả lòng có theo ?
Trọng Quì thật giống Chó, Mèo
Gán vợ cho bợm , thì theo nỗi gì
Muốn tề nhà-Sửa mình đi
Để mà không thẹn, một khi về trời .
Phương Huyền
29/5/2009
