TRUYỀN KỲ MẠN LỤC

CHUYỆN NGƯỜI NGHĨA PHỤ Ở KHOÁI CHÂU

Từ Đạt quê ở Khoái châu

Đông Quan nơi đó đứng đầu muôn dân

Thuê nhà cạnh cầu Đồng Xuân

Họ Phùng quan lớn cũng gần kế bên

Từ nghèo mà Phùng khá lên

Phùng thì dễ dãi, Từ nền nếp xưa

Sáng chiều, khuya sớm đón đưa

Anh em thân thiết cùng vừa xóm chung

Trọng Quì cậu cả họ Phùng

Nhị Khanh con của Từ, chung niên này

Trai tài , gái sắc- Thật hay

Mỗi lần tiệc rượu đầu mày, cuối môi

Hoa nhường , nguyệt thẹn lứa đôi

Định ngày cưới hỏi, để rồi sống chung

Từ khi về nhà họ Phùng

Nhị Khanh dâu thảo ở cùng mẹ cha

Trọng Quì không giữ nếp nhà

Chơi bời lêu lổng, sinh ra rượu chè

Nhị Khanh khuyên mãi không nghe

Quì chỉ kiêng nể, tự che tật này

Năm hai mươi tuổi rất may

Phùng thăng quan ở phủ này: Kiến Hưng

Nghệ An giặc giữ quá chừng

Phùng vâng chiếu lệnh lạy mừng ra đi

Đường xa đâu có xá gì

Trọng Quì giúp bố, quản chi đường dài

Nhị Khanh khuyên chồng xứng trai

Giữ trọn chữ hiếu ở ngoài dặm xa

Em xin giữ trọn nếp nhà

Giặc tan xum họp gọi là trọn vui

Lòng Giời khó hiểu ngọt bùi

Họ Từ tạ thế về nơi quê nhà

Khoái Châu nơi ấy thật xa

Nhị Khanh lo liệu mộ bà, mộ ông

Vẹn toàn ở một cánh đồng

Yên bề tiên cảnh, ngắm trông việc đời

Chỉ thương Nhị Khanh chơi vơi

Về đâu ? Hay ở với người bà cô

 Lưu thị sắp sẵn mưu mô

Rỉ tai mới nói họ Hồ ,tiếm ngôi

Loạn trong sớm tối mà thôi

Phùng đi đã sáu năm rồi, không tin

Mất còn chẳng biết lối tìm

Phận đào tơ liễu, xe duyên mới là

Có cháu họ ngoại nơi xa

Đem tiền cầu khẩn đẻ mà xe duyên

Nhị Khanh sợ hãi liên miên

Mất ăn, mất ngủ tháng liền-Gầy đi

Lưu thị mới định lễ nghi

Ép duyên con trẻ, một khi nhận tiền

Nhị Khanh gần như phát điên

Gọi bõ già đến, để liên lạc nhà

Chẳng quản binh lửa, đường xa

Nghệ An đã đến, Biết là Phùng suy

Phùng sinh xa xút, một khi

Vườn không, nhà trống, có gì mà ăn

Lẽ đời vẫn còn băn khoăn

Thương vợ quê ấy, chỗ nằm chưa yên

Tức tốc trở về quê liền

Gặp nhau mừng, tủi liên miên chuyện trò

Vợ chồng câu nhỏ, câu to

Phùng mới cao hứng đọc cho câu này :

“ Nhớ từ năm hãy thơ ngây

Đôi ta sớm đã xe dây tấn tần

Tình em thắm đượm vô ngần

Số anh riêng lắm gian truân cũng kỳ

Chia tay một sớm ra đi

Trường đình, chén rượu phân ly rước mời

Sầu treo đỉnh núi chơi vơi

Mịt mù gió bụi cách vời xa xăm

Bắc nam nghìn dặm âm thầm

Trăng cài nửa mảnh, dăm dăm bên giời

Sáu năm vùn vụt đưa thoi

Thông già huyên héo, ngậm ngùi nhớ thương

Từng khi ngủ dưới đèo ngang

Từng khi bến diễn, ngâm vang điệu sầu

Lệ tuôn Vương Sán lên lầu

Sầu ôm Đỗ Phủ ngâm câu cảm hoài

Rượu đàn trúc đá ham chơi

Càng nghèo càng cảm thấy đời bê tha

 Mắt mòn trông ngóng quê nhà

Lòng đau nghĩ mỗi phương xa lạc loài

Người mà đến thế thì thôi

Đời phiêu lãng, chỉ là đời bỏ đi

Hay đâu tin đến bất kỳ

Người tiên còn vẫn yêu vì chưa thôi

Bến tiên khách lại có đôi

Mộng say Đỉnh giáp, muốn khơi nguồn đào

Uyên bơi, bướm giỡn xôn xao

Vẻ nào chẳng đượm , nét nào chẳng ưa

Dầy vườn, lục rậm hồng thưa

Con oanh cái én ơ hờ nhớ xuân

Duyên may Đõ Mục, Lưu Thần

Thú phong lưu dễ nhưng phần cho ai

Việc nên truyền lại lâu dài

Bút hoa mượn thảo mấy lời vân vân “

Xa lâu nay đã được gần

Lửa tình nồng đượm muôn phần đẹp tươi

Nhưng mà vốn sẵn tính người

Quì quen phóng đãng ăn chơi, ít làm

Quen thân vơi gã Đỗ Tam

Thích tiền của gã , biết làm sao đây

Đỗ Tam lại thích chuyện này

Vợ Quì quá đẹp nên say mê liền

Bày ra đánh bạc liên miên

Quì luôn được bạc, thấy tiền dễ ăn

Nhị Khanh cảnh cáo mấy lần

Khuyên Quì chớ có chơi thân kiểu này

Lái buôn giảo quyệt xưa nay

Thế nào cũng có một ngày nó thu

Quì rằng tôi đâu có ngu

Cứ chơi cho đã mặc dù vợ khuyên

Đỗ bỏ trăm vạn đồng tiền

Đòi Phùng đánh bạc cô tiên của Phùng

Quen được chẳng nghĩ tới cùng

Lần này thua cả, ở chung sao đành

Phùng bèn cho gọi Nhị Khanh

Kể rõ hư thực, vì anh thuận tình

Nhị Khanh chẳng giám phân minh

Liệu cơ không thoát, Liều mình một khi

Dặn dò hai con nhớ ghi

Thương con vất vưởng, xá gì chết đâu

Nhị Khanh lòng rất âu sầu

Lệ tuôn , vội vã treo đầu quy tiên

 Đỗ chờ không thấy nàng lên

Cho người dò hỏi, nàng bên suối vàng

Trọng Quì hối hận vô vàn

An táng tử tế rồi làm bài văn :

“Hỡi ôi , Tôi rất ăn năn

Phụ tình nương tử, ngàn năm hận mình

Đoan trang, nề nếp , phân minh

Mà tôi nỡ phụ , bạc tình thế sao ?

Em ơi em ở nơi nào ?

Cho anh nhận tội Trời cao Đất dầy “

Trọng Quì goá vợ từ đây

Sinh kế cùng quẫn , mỗi ngày kém đi

Đành tìm đến bạn một khi

Ở xứ Quy Hoá-Bởi vì xa cơ

Đường xa bạn vẫn mong chờ

Dọc đường buồn ngủ, nằm mơ ban ngày

Bỗng dưng nghe được câu này :

Phùng lang đó phải , Đến ngay xứ Đoài

Hát Môn nơi ấy-Không sai “

Tiếng ai đó phải tiếng ai ân tình

Nhị Khanh cùng đám âm binh

Bay về phía Bắc ,  lưu tình lại sau

Trọng Quì chưa tin phép màu

Nhưng cũng đến ,  để gặp nhau đôi đường

Nhưng sao đền gạch phơi sương

Quạ kêu xao xác, cảnh thương u sầu

Toan về- Cố nán lại lâu

Để xem sự thể phép mầu ra sao

Bỗng nghe tiếng khóc ngày nào

Cố nhìn cho kỹ , Thật bao kinh hoàng

Nhị Khanh đang đứng nhìn chàng

Âm dương cách trở, đôi đàng gặp nhau

Ơn chàng , chàng đã đợi lâu

Ơn nàng , còn nhớ nhịp cầu với tôi

Nhỏ, to muốn tỏ đôi lời

Mất đi oan uổng, Hầu nơi Đức Bà

Đi làm mưa ở nơi xa

Nhìn thấy chàng đó gọi là còn duyên

Nhắc chàng đời có truân chuyên

Triều Hồ sẽ hết ở miền nước Nam

Binh lửa, chết chóc bạt ngàn

Nếu nông cây đức-Tan hoang có ngày

 Nhà Lê làm nước đổi thay

Khuyên con theo đó có ngày hiển vinh

Được vậy lưu chút ân tình

Trời gần sáng tỏ chúng mình chia tay

Mới vừa trò chuyện, thật hay

Thoắt đã biến mất dấu này còn ghi

Trọng Quì ở vậy--Lỡ thì

Nuôi hai con khoẻ-Chờ khi giúp đời

Giúp Lê Lợi được lên ngôi

Làm chức nội thị là người cao sang

Hiện nay con cháu họ hàng

KHOÁI CHÂU xứ ấy còn đang lưu truyền ./.

LỜI BÌNH

Than ôi ! Tứ đức tam tòng

Nhị Khanh có chết, Quả lòng có theo ?

Trọng Quì thật giống Chó, Mèo

Gán vợ cho bợm , thì theo nỗi gì

Muốn tề nhà-Sửa mình đi

Để mà không thẹn, một khi về trời .

Phương Huyền

29/5/2009